جایگاه و اهمیت دریاهای ایران

خلیج فارس از جمله مناطق آبی جهان است که امروزه به یکی از کانون های اصلی بحران و اختلا ف بین المللی تبدیل شده است. این منطقه از جنبه های گوناگون دارای ویژگی های متمایزی در مقایسه با سایر مناطق آبی و خشکی های جهان است که به آن اهمیت و برجستگی های فوق العاده ای بخشیده است. اهمیت فزاینده آن نیز باعث بروز برخی اختلافات و منازعات اقتصادی و به خصوص سیاسی شده است. منطقه ای نفت خیز که از مهمترین مناطق تامین نفت جهان محسوب می شود.
وسعت آن بین 220 تا 240 هزار کیلومتر مربع است یعنی تقریبا مساحتی نصف مساحت دریای خزر. طول سواحل خلیج فارس 3000 کیلومتر است که بیشترین خط ساحلی را ایران دارا است یعنی از دهانه فاو گرفته تا تنگه هرمز جزو مناطق ساحلی ایران محسوب شده و بقیه خطوط ساحلی کشورهای عربی حوزه خلیج فارس را شامل می شود. بنابراین  از 3000 کیلومتر خط ساحلی 1722 کیلومتر آن از آن ایران است.
طول خلیج فارس از عراق تا تنگه هرمز 1000 کیلومتر و عرض آن در بعضی جاها بین 100 تا 300 کیلومتر است. عمق خلیج فارس در نقاط گوناگون  مختلف است. در تنگه هرمز متوسط عمق آب 100 متر، در اطراف جزیره هرمز 80 متر، در کل سواحل ایران 70 متر و در سواحل جنوبی آن متوسط عمق آب به 15 متر نمی رسد ولی به صورت کلی عمق متوسط آب در خلیج فارس 35 متر است. اما وسعت خلیج فارس در گذشته بیشتر و تقریبا دو برابر وسعت امروزی اش بود که به مرور زمان از وسعت آن کاسته شده است. همچنان که مورخان در کتاب های تاریخی نوشته اند وسعت خلیج فارس به موصل و کرکوک می رسیده یعنی در آن زمان هنوز عراق شکل نگرفته و اصلا  سرزمین خشکی به نام عراق وجود نداشت به گونه ای که در کتب تاریخی آمده است تا قبل از حمله اسکندر به ایران کشتی های تجاری و... در شوش لنگر می انداختند یعنی شوش به دریا متصل بوده است در حالی که امروز دریا پس رفته  و از شوش فاصله گرفته است. کشورهایی که امروز آنها را تحت کشورهای حوزه خلیج فارس می شناسیم 8 کشور هستند که 6 کشور عربستان ، قطر، امارت متحده عربی، بحرین، عمان و کویت عضو شورای همکاری خلیج فارس که بعد از جنگ ایران و عراق شکل گرفت هستند و دو کشور دیگر یعنی جمهوری اسلا می ایران و عراق که عضو این شورا نیستند. امارات متحده عربی که به ندرت "متحد" بوده است چون هنوز حدود یک سوم از اختلا فات راضی میان امارات متحده عربی حل و فصل نشده با مساحت 83 هزار کیلومتر و جمعیتی بالغ بر 5/2 میلیون نفر خود متشکل از هفت شیخ نشین است.
سایر کشورها نیز به ترتیب: عمان با وسعت 220 الی 230 هزار کیلومتر و جمعیت 2 میلیون  نفر، قطر 11 هزار کیلومتر مربع و جمعیت 500 هزار نفر، بحرین 622 کیلومتر مربع با 600 هزار نفر جمعیت که کوچکترین کشور حوزه خلیج فارس است که حتی از جزیره قشم هم کوچک تر است، کویت 17 هزار کیلومتر و جمعیت تقریبا 2 میلیون نفر، عراق 438 هزار کیلومتر و جمعیت 23 میلیون نفر، عربستان با مساحت 100/2 میلیون کیلومتر مربع و جمعیت 21 میلیون نفر و ایران که با 75 میلیون نفر جمعیت و وسعت 1648000کیلومتر مربع است. بنابراین جمعیت کل کشورهای عربی حوزه خلیج فارس 45 میلیون نفر است که از کل جمعیت ایران کمتر است و اگر مساحت عربستان را که بیشتر شامل صخره هاست از سایر کشورهای حوزه خلیج فارس بر داریم مساحت ایران از کل آنها بیشتر است. اما درمورد نام خلیج فارس همچنان که اسناد تاریخی نشان می دهد و در منابع تاریخی هم هست و حتی در قرار دادهای منعقده بین المللی نیز وجود دارد این منطقه از همان ابتدا و از دوران های گذشته تحت عنوان خلیج فارس(Persian Golf)  بوده است. در حالی که امروز کشورهای غربی و عربی و عده ای که اطلا ع تاریخی ندارند و از وقتی که خودشان آمده اند و مستقر شده اند مبدا را همان تاریخ و مقطع زمانی قلمداد می کنند.
 کشورهایی که حتی برخی از آنها سابقه تاسیس شان به 60 سال نمی رسد تلا ش گسترده ای به کار می برند تا یک نام جعلی را که همان خلیج عربی و فاقد استنادات تاریخی و استدلا لهای منطقی است برای خلیج فارس در محافل و  مجالس بین المللی به کار گرفته و تثبیت کنند.
خلیج  عربی عنوانی است که برای اولین بار توسط انگلیسی ها به کار برده شد. یک انگلیسی در بحرین در دهه 1960 کتابی در مورد خلیج فارس نوشت که در آن اولین بار خلیج  عربی را مورد استفاده قرار داد و بعدها اتحادیه عرب در یکی از جلساتش این نام را تصویب کرد. بنابراین تا قبل از 1960 از اصطلاح کاذبی تحت عنوان خلیج  عربی خبری نبود و بعد از این سال خلیج عربی وارد ادبیات سیاسی و جغرافیایی شد. همچنان که نام دریاها را از کشورهایی که اطرافش هست می گیرند و با اشاره به اینکه ایران که از مهمترین و بزرگترین کشورهای حوزه خلیج فارس است و بیشترین خط مرزی را یعنی نزدیک دو سوم خطوط ساحلی را با خلیج فارس دارد و با استناد به کتب تاریخی، جغرافیایی و سیاسی و نقشه ها و دایره المعارف ها از ابتدا این منطقه نام خلیج فارس را داشته است. جالب اینکه شیخ نشین های اطراف خلیج فارس نیز در قراردادهای تحت الحمایه ای که با انگلیس داشتند عنوان و نام خلیج فارس را به کار بسته اند.

جایگاه و اهمیت دریاهای ایران

«کاسپین، آبسکون، قزوین، ارقانیا، بحرباب، دیلم، عجم، طبرستان و خزر» مشهورترین نام های دریای مازنداران هستند، نام دریای خزر، منسوب به قوم خزرها یا غزهاست. آنان از ترکان قفقاز بودند که دولت مقتدری را بین دو رود «ولگا» و «دن» پدید آوردند و سالیان متمادی در همسایگی دو امپراتوری ایران و روم زیستند. بیشتر آن ها در پی یورش و حمله ی مغول ها از بین رفته و باقی آن ها به غرب کوچ کرده اند تا حدی که برخی ادعا کرده اند، بخشی از یهودیان اروپا و آمریکا از خزرهای ترک نژاد هستند. (1)

جفرافیا و مسائل خزر

دریای خزر، بزرگ ترین دریاچه ی جهان است که در مرز بین آسیا و اروپا و نیز محل تلاقی آسیای مرکزی، قفقاز و ایران قرار دارد. طول و عرض این دریا به ترتیب 1.204 و 320 کیلومتر و مساحت آن 376/5 هزار کیلومتر مربع می باشد. (2) دریای خزر از خلیج های متعدد، پنجاه جزیره و شبه جزیره های فراوان تشکیل شده است. رودخانه های بسیاری، همانند ولگا، سولاک، کورا، گرگان، اترک و سفید رود به آن می ریزند. از نظر ناهمواری های طبیعی، این دریا به سه بخش شمالی، میانی و جنوبی با عمق 25، 788 و 1.025 متر تقسیم می شود. متوسط بارندگی آن دویست میلی متر و هم چنین، حداکثر و حداقل دمای آن، چهل و هیجده درجه سانتی گراد است. (3)
افزایش و یا کاهش سطح دریای خزر، از مسائل مشکل ساز است و افزایش آن طی سال های اخیر، زیان فراوانی را به کشورهای ساحلی وارد کرده به شکلی که برخی از تأسیسات گردش گری، مراکز ماهی گیری و منازل مسکونی حاشیه دریا به زیر آب رفته اند.
کارشناسان هنوز علت اصلی بالا آمدن آب این دریا را شناسایی نکرده اند، تا بتوانند روش مناسب جلوگیری از آن را ارائه دهند. از دیگر مسائل دریای خزر، آلودگی آن است. طی ده سال گذشته، حدود یک میلیون تن نفت با آب مخلوط شده و هر ساله سیصد تا چهارصد میلیون متر مکعب فاضلاب به این دریا می ریزد. این آلودگی ها به کاهش اکسیژن آب و نابودی جانداران دریا منجر می شود. (4)

ویژگی ها و امتیازات دریای خزر

دریای خزر از 575 نوع گیاه، 1332 گونه جانور و 850 نمونه ماهی برخوردار است. البته غنای دریا، بیشتر به ماهی است. در بخش های کم عمق شمالی، ماهیانی چون بلوگا و ماهی های خاویاری به چشم می خورد. ماهی آزاد و سفید از مشهورترین آن ها به شمار می روند. در خزر 20 گونه شاه ماهی وجود دارد، تا حدی که خزر با شاه ماهی بالیک و خاویار در جهان شناخته می شود. به علاوه کولی، سیم، کپور، زالیان و کفال از دیگر ماهی های این دریاست. دریای خزر، از لحاظ اقتصادی نیز پر اهمیت است. انواع نمک معدنی چون «میرابیلیت» در آن تولید می گردد، هم چنین، حمل و نقل در دریای خزر، تزانزیت کالا از خلیج فارس به آسیای مرکزی و قفقاز را آسان می سازد. مهم ترین ویژگی اقتصادی خزر، نفت و گاز است که آن را پس از خلیج فارس و سیبری، واجد بیشترین ذخایر نفتی جهان کرده است. نفت در خزر در 1302 / 1923 در باکو کشف شد و براساس یک پیش بینی به عمل آمده از 28 میلیارد بشکه ذخیره نفتی برخوردار است. پیش بینی می شود که تولید روزانه نفت در 1384 / 2005 به 2/6 میلیون بشکه برسد. (5)
دریای خزر از چند جهت برا ی کشورهای ساحلی دارای اهمیت است:
1. بخش قابل توجهی از محصولات شیلات منطقه و نیز حدود نود درصد خاویار جهان را تولید می کند؛
2. بیش از 25 درصد ذخیره ی نفتی جهان و نیز بیش از 20 هزار چاه فعال و غیر فعال نفت را در اختیار دارد؛
3. ویژگی های جوی آن به رویش جنگل و توسعه ی کشاورزی کمک کرده، زمینه های اشتغال را فراهم می آورد؛
4. راه ارتباطی مناسب و امنی برای حمل و نقل بار و مسافر است؛
در مورد ویژگی چهارم این مطلب قابل توجه است که راه ارتباطی مناسب در منطقه، گذر از دریای خزر و کشور ایران جهت حمل و نقل کالا و نفت است؛ زیرا این راه کوتاه ترین، کم هزینه ترین و امن ترین راه موجود در منطقه می باشد. ایران به دلیل دسترسی به آب های آزاد، موقعیت جغرافیایی ویژه، برخورداری از امنیت و ثبات سیاسی، بهره مندی از سواحل طولانی، در اختیار داشتن تجهیزات مناسب و توانایی لازم در تخلیه و بارگیری کالا، دارا بودن خطوط راه آهن سراسری و تلاش برای احداث و توسعه ی بنادر جنوبی خزر، می تواند راه مناسب برای تأمین کالاهای مورد نیاز کشورهای آسیای میانه باشد، و یا آنان را در راه کسب درآمد از طریق تجارت آسان با کشورهای اروپایی، منطقه خلیج فارس و... کمک نماید. (6)
پیش بینی ذخیره نفت دریای خزر تا سقف چهل میلیارد بشکه (پیش بینی دیگر)، افزایش روبه رو رشد قدرت نفتی کشورهای ساحلی دریای خزر و نیز عدم تعیین رژیم حقوقی آن، دست به دست هم داده و کشورهای ساحلی و کشورهای ذی نفع را در چگونگی انتقال نفت، با راه حل های گوناگون ذیل مواجه ساخته است:
1. آذربیجان، قزاقستان، روسیه، آب های شمالی روسیه؛
2. آذربایجان، گرجستان، دریای سیاه؛
3. آذربایجان، ارمنستان، ترکیه، دریای سیاه؛
4. آذربایجان، ایران، ترکیه، دریای سیاه؛
5. ترکمنستان، افغانستان، پاکستان، اقیانوس هند؛
6. قزاقستان، چین، خاور دور؛
7. ایران؛
این مسیرها به ترتیب با مشکلاتی چون بحران چچن، مسأله آبخازیا، نزاع دیرینه ارامنه و ترک ها، کردهای مخالف دولت ترکیه و طولانی بودن مسیر، مواجه اند که به ناامنی خطوط انتقال نفت و یا به افزایش هزینه احداث و نگهداری آن می انجامد. در حالی که ایران ارزان ترین و امن ترین مسیر انتقال نفت به بازارهای جهانی خواهد بود، ولی کشورهای سرمایه گذار نفتی چون آمریکا، به دلیل دشمنی با ایران، با انتقال نفت از طریق ایران مخالفت می کنند. (7)

رژیم حقوقی

یکی از مهم ترین مسائل دریای خزر که پس از فروپاشی شوروی، ظهور و بروز بیشتری پیدا کرد، ضرورت تعیین رژیم حقوقی جدید آن است. قبل از این، وضعیت حقوقی دریای خزر به وسیله ی معاهدات 1207 / 1828، 1300 / 1921 و 1319 / 1940 میان ایران و شوروی سابق، مشخص شده بود. بدین گونه که ایران براساس قرارداد ترکمان چای (1207 / 1828) از داشتن نیروی دریایی در دریای خزر محروم شده بود. اما در عهدنامه مودت و دوستی (1300/ 1921) به تساوی، به ایران و شوروی حق کشتی رانی جنگی و غیر آن داده شده و در قرارداد بازرگانی و دریانوردی (1319 / 1940) جزئیات رژیم دریانوردی مشخص گردید. این معاهدات، هیچ اشاره ای به چگونگی استفاده از منابع بستر دریا را مطرح نمی کنند، شاید به آن علت که در زمان انعقاد قراردادهای فوق، فناوری لازم برای بهره برداری از بستر وجود نداشت. پس از جنگ جهانی دوم، و به دنبال افزایش اهمیت و کاربردی نفت، و اقدام شوروی در بهره برداری وسیع تر از منابع نفتی، تعیین رژیم حقوقی دریای خزر، به منظور استفاده از بستر دریا ضرورت یافت. این ضرورت، با فروپاشی شوروی سابق، افزایش کشورهای ساحلی و هجوم کنسرسیوم های نفتی جهان به منطقه، به یک مسأله اجتناب ناپذیر مبدل شد. (8)
سازمان همکاری های منطقه ای به علت نگرش های مختلف اعضا، درباره نوع رژیم حقوقی دریای خزر، چندان توفیقی نداشته است. زیرا، ترکمنستان، معیار 12 مایل دریایی را برگزید، آذربایجان به تقسیم سطح آب به مناطق ملی (تقسیم مساوی) و قزاقستان از مقررات دریایی سازمان ملل متحد دفاع می کند که همان معیار 12 مایل دریایی است. روسیه نیز، از تعمیم مقررات گذشته سخن می گوید، اما ایران که همانند آذربایجان خواهان واگذاری سهم مساوی و مشترک از این دریا به کشورهای ساحلی است، عقیده دارد تا قبل از روشن شدن اساس نامه حقوقی دریای خزر و قبول آن توسط همه کشورهای ساحلی، قراردادهای سابق می توانند اساسی برای فعالیت باشند... به نظر کارشناسان ایران، هنگام تدوین مقررات جدید نظام حقوقی دریای خزر باید به این عمل توجه کشور که دریای خزر با دیگر دریاچه های مشترک میان چند کشور تفاوت دارد. فصل نامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز در این باره می نویسد:
دریای خزر دارای ویژگی منحصر به فرد چه از نظر جغرافیای سیاسی، امنیتی و توانایی اقتصادی... [و] اکوسیستم می باشد و تشابهی با سایر دریاچه های مشترک بین دو یا چند کشور ندارد. شاید عرف رویه های قضایی و حتی کنوانسیون های عام بین المللی ناظر بر دریاها، نتوانند کمک زیادی به حل مشکل کنند... [و] مشکلات دریای خزر باید با وساطت کلیه کشورهای ساحلی بدون مداخله دیگر کشورها حل شود. (9)

پی نوشت :

1. «نام های دریای مازنداران»، کمال حاج سید جوادی، فصل نامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، سال پنجم، شماره 14 (تابستان 1375) ص 9 - 14.
2. این مساحت مربوط به سال 1359شمسی است و با افزایش یا کاهش سطح آب آن، مساحتش نیز تغییر می کند.
3. «جغرافیای دریای خزر» بهرام امیر احمدیان، فصل نامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، سال پنجم، شماره 14 (تابستان 1375) ص 17 - 20.
4. همان، ص 27 - 32.
5. همان، ص 20 - 26 .
6. «ترانزیت کالا از ایران، رقابت ها و چالش ها»، وجیهه صادقیان، فصل نامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، سال هفتم، شماره 23 (پاییز 1377) ص 149 - 158.
7. «اشتراک و تضاد منافع روسیه، غرب و ایران در حوزه ی خزر»، محمدرضا دبیری، فصل نامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، سال ششم، شماره 21 (بهار 1377) ص 87 - 90 .
8. «وضعیت حقوقی دریای خزر» جمشید ممتاز، فصل نامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، سال چهارم، شماره 10 (تابستان 1374) ص 123 - 130.
9. «بررسی موضع ایران در قبال نظام حقوقی دریای خزر»، دونایووا ،فصل نامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، سال هفتم، شماره 23 (پاییز 1377) ص 117-121.

منبع: کتاب مسایل منطقه ای ایران

جایگاه و اهمیت دریاهای ایران

دریای خلیج فارس

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

خلیج فارس با وسعت حدود 232850 کیلومتر مربع در جنوب و میان ایران و شبه جزیره عربستان واقع شده و با دریای عمان از طریق تنگه هرمز مربوط است

کشورهای ایران، عمان، عراق، عربستان سعودی، کویت، امارات متحده عربی، قطر و بحرین در کناره خلیج فارس قرار دارند.

طول آن از دهانه اروندرود در شمال غربی تا تنگه هرمز در جنوب شرقی حدود 805 کیلومتر است و عرض میان 56 تا 288 کیلومتر متفاوت است.

 

خلیج فارس نامی است به جای مانده از کهن‌ترین منابع، زیرا که از سده‌های پیش از میلاد سر بر آورده‌است و با پارس  و فارس - نام سرزمین ملت ایران - گره خورده‌ است.

حداکثر ژرفای آن 182 متر در رأس المسندم و حداقل 30 متر در دهانه اروندرود است.

سراسر ضلع شمالی آن را سواحل ایران دربرگرفته و در مساحت کمی از گوشه شمال غربی آن کشورهای کویت و عراق قرار دارند.

در کف خلیج فارس برآمدگی‌های سنگی و مرجانی وجود دارد که محل صید مروارید است.

در فلات قاره و در اعماق آب‌های خلیج فارس مخازن و میدان‌های وسیع نفتی قرار دارد که بر اثر استخراج نفت در پیرامون آن، از اهمیت بازرگانی خاصی برخوردار شده است.

خلیج فارس دریایی است آزاد که ایران را به وسیله راه تنگه هرمز و از طریق آب‌های اقیانوس هند،‌ با سایر آب‌ها و کشورهای دنیا مربوط می‌کند.

جایگاه و اهمیت دریا های ایران

دریای خزر

دریاچه خزر بزرگترین دریاچه دنیاست که به همین دلیل آن را دریا می‌نامند

دریای خزر یا دریای کاسپین از شمال به روسیه، از جنوب به ایران، از غرب به جمهوری آذربایجان و ازشرق به جمهوری‌های ترکمنستان و قزاقستان محدود می‌شود.

بزرگترین دریاچه جهان، به علت وسعت زیاد (6.5برابر دریاچه «اورال» و 13 برابر دریاچه «بایکال» و زمانی تمامی سطح خشکی‌های آسیای جنوب باختری را می‌پوشانید) از همان زمان‌های پیش دریا خوانده می‌شد.

 

طول و عرض خزر به ترتیب 1204 و 204 کیلومتر و مساحت آن 436000 کیلومتر مربع است.

سطح خزر در حدود 28 متر از سطح آب‌های آزاد پایین‌تر و عمق متوسط آن در حدود 180 متر برآورد شده است.

سه بخش شمالی، جنوبی و میانی که عمق و بستر متفاوتی از یکدیگر دارند بر اثر برجستگی زیر‌آبی در امتداد ارتفاعات قفقاز به وجود آمده‌اند.

نمک‌های محلول در آب دریای خزر با آب اقیانوس‌ها متفاوت است. در حاشیه شرقی خزر میانی کولاب قره بغاز قرار دارد که با ویژگی‌های خاص خود بر عجایب طبیعی بزرگ‌ترین دریاچه افزوده است. این کولاب به صحرای گرم و خشک ترکمنستان مشرف است.

از 6380 کیلومتر طول سواحل خزر حدود 922 کیلومتر از آستارا تا رود اترک متعلق به ایران است.

دریای خزر از نظر صید ماهی اهمیت بسیار دارد و ماهیان خاویاری آن دارای شهرت جهانی هستند. سالیانه حدود 300 تن خاویار از صید این ماهی‌ها به دست می‌آید. حدود 90 درصد خاویار جهان نیز از این دریا به دست می‌آید.

در این دریا حدود 100 گونه ماهی زندگی می‌کند که درحال حاضر تنها حدود 15 نوع آن مورد بهره‌برداری است.

دریای خزر دارای ذخایر نفت و گاز است و کل ذخایر اثبات شده نفت در این دریا ۵۰ میلیارد بشکه است و این یعنی حدود ۴ درصد از کل ذخایر نفتمسقط (پایتخت عمان) هستند.

جایگاه و اهمیت دریا های ایران

دریای عمان

دریای عمان پهنه آبی است که خلیج فارس را به اقیانوس هند متصل می‌کند

دریای عمان، پیشروی آب اقیانوس هند است به داخل خشکی در جنوب غربی آسیا.

کشورهای ایران و پاکستان در شمال آن و کشورهای عمان و امارات در جنوب آن قرار دارند.

دریای عمان از سمت غرب توسط تنگه هرمز به خلیج فارس و از سمت شرق و جنوب شرقی به دریای عرب و اقیانوس هند وصل می‌شود.

در جنوب دریای عمان کشور عمان قرار دارد. طول ساحل ایران در امتداد دریای عمان، از خلیج گواتر تا بندر عباس، 784 کیلومتر است.

سواحل جنوبی ایران از تنگه هرمز تا بندر گواتر مجاور آن است و این مسافت نیمی از سواحل جنوبی ایران را تشکیل می‌دهد.

مدار رأس‌السرطان از شمال آن عبور می‌کند و از این رو این دریا در منطقه گرم کره زمین واقع است.

حداکثر درجه حرارت سطح آب در مرداد ماه 33 درجه و در دی ماه دست کم 19.8 درجه است. طول آن از تنگه هرمز تا دکن حدود 610 کیلومتر و عرض آن کمتر از عرض آب‌های خلیج فارس است.

مساحت آن 903 هزار کیلومتر مربع است در مقابل عمق آن از خلیج فارس بیشتر است.

عمق این دریا در اطراف چاه‌بهار حدود 3398 متر است. هرچه به سوی غرب پیش برویم، عمق آن به سرعت کم می‌شود تا جایی که در نزدیکی تنگه هرمز به 73 متر می‌رسد.

بنادر کوچکی چون جاسک، چاه‌بهار، گواتر در کنار این دریا‌ دیده می‌شوند که بیانگر بازرگانی و دریانوردی آن است.

شهرهای مهم حاشیه این دریا در ایران چابهار و جاسک و در کشور عمان مسقط (پایتخت عمان) هستند.

جایگاه و اهمیت دریا های ایران

دریاچه ی ارومیه

دریاچه ارومیه بزرگترین سطح آبی کشور بوده که مابین دو استان آذربایجان غربی و شرقی قرار دارد . میانگین طول ان  بطور تقریب 140 کیلومتر و پهنای ان بین 16 الی 63 کیلومتر متغیر است . وسعت دریاچه بر اساس عکس های ماهوارهای در سال    1990 معادل 5263 کیلومتر مربع بر اورد شده است ،  اما مساحت متوسط دریاچه را در حدود 5500 کیلومتر مربع تخمین زده اند   .  عمق متوسط این دریاچه 4/5 متر و حداکثر عمق 13 متر در شمال دریاچه و حجم تقریبی آن 31 میلیارد متر مکعب می باشد

 دریاچه ارومیه از دو محیط آبی و خشکی تشکیل شده است :
 1- محیط آبی
 2- محیط خشکی

   اهمیت و ارزش پارک ملی :
- ارزش حفاظتی به جهت داشتن انواع گونه های حیات وحش
  -  ارزش حفاظتی به جهت داشتن انواع گونه های پوشش گیاهی در سطح جزایر
 -   ایجاد تعادل طبیعی در منطقه آذربایجان
 -  ارزش توریستی ، تفریحی و اجتماعی
 -  داشتن عناوینی بمانند : پارک ملی ، اندو ختگاه زیست سپهر و تالاب بین المللی 
 -   ارزش طبی ( لجن درمانی )
  -  ذخیره گاه زیست سپهر
   - تالاب بین المللی ( ثبت شده در کنوانسیون رامسر ) 

جزایر پارک ملی دریاچه ارومیه
 پارک ملی دریاچه ارومیه شامل 102 جزیره بزرگ و کوچک می باشد که مهمترین آنها عبارتند از :

جزیره کبودان ( قویون داغی ) با 3125 هکتار مساحت

جزیره اشک با 1250 هکتار مساحت

 جزیره اسپیر با 1250 هکتار مساحت

 جزیره آرزو با 800 هکتار مساحت

 جزایر نهگانه ( محل تخمگذاری پرندگان)

مشخصات حوزه آبریز دریاچه ارومیه
وسعت حوزه : 51876 کیلومتر مربع
 
  عمده ترین اجزای تشکیل دهنده 
تپه ها                               21 0/0
نواحی کوهستانی                38 0/0
فلاتها و تراسهای فوقانی       2/11 0/0
 
 منابع آب دریاچه ارومیه   
21 رودخانه دائمی و 7 رود خانه فصلی و 39 مسیل
 چشمه های داخل دریاچه
 بارشهای مستقیم باران و برف
ویژگیهای زیستی دریاچه ارومیه
 1- حوضه دریاچه ارومیه جزو تقسیم بندی های مرکز تنوع گیاهان WWF  و IUCN    قرار دارد .               
2- در حوضه اکولوژیکی دریاچه ارومیه 546 گونه گیاهی به ثبت رسیده است .
جوامع گیاهی اصلی عبارتند از :
گیاهان شور پسند  ( Halophytic   )
گیاهان شن پسند ( pseammaphytic  )
گیاهان خشکی زی ( Xerophytic )
گیاهان آب پسند ( Hydrophtic   )
3- دریاچه ارومیه شامل انبوه فراوانی از جلبک های سبز – آبی می باشد .
تولید بالای این جلبکها اساس زنجیره غذایی را ایجاد مینماید .
4- در حوزه اکولوژیکی دریاچه ارومیه ،27 گونه پستاندار ،  212 گونه پرنده ، 41 گونه خزنده ، 7 گونه دوزیست و 26 گونه ماهی وجود دارد .
5- دریاچه ارومیه زیستگاه زمستان گذرانی گروههای بزرگی از مرغان آبزی  ( بویژه اردکها و مرغان دراز پا Waders ) می باشد . علاوه بر این بزرگترین کلنیهای تولید مثلی فلامینگو در ایران و همچنین پلیکان سفید را پذیرا می شود .
6- دو نوع از پستانداران در معرض نابودی به جزایر پارک ملی دریاچه ارومیه معرفی و در آنجا جمعیت آنها افزایش یافت . این دو نوع پستاندار گوزن زرد ایرانی  Dama  mesopotamica و قوچ و میش ارمنی  Ovis  orientalis  gimelini  می باشد .  
7- مهمترین بی مهره آبزی دریاچه ارومیه  Artemia  urmiana  می باشد که یک گونه میگوی بومی آب شور است . این جانور از رده سخت پوستان بوده و تامین کننده غذای بسیاری از گونه های مهم پرندگان ( فلامینگو ) می باشد .
8- در دریاچه ارومیه تعداد زیادی زیستگاه های آبی و خشکی وجود دارد . 17 سایت بحرانی شامل خود دریاچه بعضی زیستگاه های خشکی مهم و تالابهای اطراف دریاچه به عنوان مهمترین نواحی جهت مدیریت حفاظتی و حمایتی مطرح شده اند .
گونه های در معرض تهدید پرندگان ثبت شده در حوزه اکولوژیکی دریاچه ارومیه(سال 1379 IUCN)
با کلان کوچک  -   اردک بلوطی  -  غاز پیشانی سفید کوچک  -   خروس کولی دشتی -  عروس غاز -  میش مرغ -  اردک مرمری -  متای پاسرخ -   اردک سرسفید -  دلیجه کوچک

................................................................

«مشت عثمان»، کوچکترین جزیره دریاچه ارومیه