دریا ،شیلات وتامین امنیت غذایی کشور
بر اساس آمارها و بررسیهای انجام شده، در پایان برنامه سوم توسعه میزان دسترسی هر فرد ایرانی به پروتئین خالص حیوانی ۲۲ گرم در روز بوده است که در این میان سهم آبزیان بیش از ۵/۲ گرم در روز برآورد شده است.
بر اساس تعریف، امنیت غذایی عبارت است از "دسترسی همه مردم در تمام اوقات برای غذای کافی و سالم برای داشتن یک زندگی خوب و فعال".
ذائقه و دانش تغذیه ای خانوار در چگونگی تخصیص بودجه به بهترین نوع غذای در دسترس و چگونگی تقسیم غذا در داخل خانواده در امنیت غذایی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
اگر سبدی که هرروز برای خانواده تهیه میشود درست انتخاب شود و برای تامین نیاز های افراد آن خانواده کافی باشد و در جریان پخت و تهیه غذا، مواد غذایی سالم و بطرز صحیح به سفره برسد بگونه ای که موجب سیری سلولی افرادی که دور سفره می نشینند شود، آن گاه امنیت غذایی تأمین شده است .
بنابراین وقتی صحبت از امنیت غذایی می شود از سرپرست خانوار گرفته تا کلیه سازمان ها و وزارتخانه های دخیل در امر تغذیه جامعه همه و همه مسئول هستند و هرکدام باید در تامین امنیت غذایی تلاش کنند.
برای تأمین امنیت غذایی در یک کشور همه وزارتخانه ها و سازمان هایی که درگیر تولید، توزیع، سیاستگذاری و آموزش عمومی هستند باید با برنامه ریزی دقیق و هماهنگ با یکدیگر برای انجام این مهم اقدام کنند. در این زمینه نقش وزارت جهاد کشاورزی که در تولید بخش عمده ای از مواد غذایی مورد نیاز جامعه تقش دارد و وزارت بهداشت درمان و اموزش پزشکی که کار نظارت بر کیفیت محصولات مورد مصرف جامعه را دارد بسیار حساس و مهم است.
در برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی کلیه سازمان ها و وزارتخانه های مسئول در امر امنیت غذایی جامعه مشخص شده اند و این موضوع یکی از سیاستهای کلی و محورهای مهم برنامه چهارم می باشد.
بر اساس ماده ۸۴ قانون برنامه چهارم توسعه دولت موظف است به منظور نهادینه کردن مدیریت، سیاستگذاری، ارزشیابی و هماهنگی توسعه سلامت، امنیت انسانی و عدالت اجتماعی از جمله امنیت غذا و تغذیه در کشور، تامین سبد مطلوب غذایی و کاهش بیماری ناشی از سوء تغذیه و گسترش سلامت همگانی در کشوراقدامات زیر را به عمل آورد:
الف) تشکیل "شورای عالی سلامت و امنیت غذایی" با ادغام "شورای غذا و تغذیه" و "شورای عالی سلامت" پس از طی مراحل قانونی.
ب) تهیه و اجرای برنامه های آموزشی لازم به منظور ارتقای فرهنگ و سواد تغذیه ای جامعه.
ج) تخصیص منابع اعتباری، تسهیلات بانکی و یارانه ای لازم برای تولید، تأمین، توزیع و مصرف مواد غذایی، در جهت دستیابی به سبد مطلوب غذایی و اختصاص منابع لازم برای شروع و تدارک برای ترویج غذای سالم در قالب میان وعدهٔ غذایی دانش آموزان و همچنین کمک غذایی برای اقشار نیازمند.
بنا براین در برنامه توسعه و سند چشم انداز توجه ویژه ای به امر امنیت غذایی شده است.
یکی از اهداف اساسی سازمان شیلات ایران در برنامه چهارم توسعه نیز افزایش سهم آبزیان در امنیت غذایی کشور است. بر اساس آمارها و بررسیهای انجام شده، در پایان برنامه سوم توسعه میزان دسترسی هر فرد ایرانی به پروتئین خالص حیوانی ۲۲ گرم در روز بوده است که در این میان سهم آبزیان بیش از ۵/۲ گرم در روز برآورد شده است. به عبارت دیگر می توان گفت که تقریبا ۶/۱۱ درصد از پروتئین مورد نیاز روزانه هر فرد ایرانی از مصرف آبزیان تامین شده است.
با توجه به جهت گیری برنامه چهارم توسعه مبنی بر افزایش سهم پروتئین خالص حیوانی از ۲۲ گرم به ازاء هر نفر به ۲۹ گرم در سطح کشور، سازمان شیلات ایران نیز پیش بینی کرده است که سهم خود را از ۵/۲ گرم به ۵/۴ گرم افزایش داده و سهم خود را به ۷/۱۵ درصد به ازاء هر فرد تا پایان برنامه چهارم افزایش دهد و بدین ترتیب نقش بیشتری در تامین امنیت غذایی جامعه داشته باشد. جدول زیر میزان دسترسی به پروتئین آبزیان در برنامه چهارم شیلات را نشان می دهد.
بر اساس این جدول میزان دسترسی به انواع آبزیان از ۴۹۵۷۳۹ تن در سال ۱۳۸۴ به ۷۶۶۰۱۱ تن در سال ۱۳۸۸ خواهد رسید و در همین راستا میانگین پروتئین قابل دسترس روزانه برای هر نفر نیز از ۱۳/۳ گرم در سال ۸۴ به ۵۵/۴ گرم در سال ۱۳۸۸ افزایش خواهد یافت.
این پروتئین از گونه های مختلف آبزیان شامل میگو، تن ماهیان، ماهیان خاویاری، ماهیان گرمابی، ماهیان سردابی و سایر ماهیان استخوانی حاصل خواهد شد و هر کدام سهمی از این پروتئین قابل دسترسی را به خود اختصاص می دهند.در صورتیکه اهداف پیش بینی شده در برنامه چهارم توسعه شیلات تحقق یابد میزان پروتئین قابل دسترسی روزانه در سال پایانی برنامه چهارم نسبت به سال آخر برنامه سوم حدود ۴۳/۷۸ درصد رشد خواهد داشت.
با توجه به برداشت بی رویه از ذخایر دریایی و استفاده از روش های صید مخرب در دریا و در معرض خطر قرار گرفتن برخی از گونه های با ارزش تجاری، در سالهای آتی امکان برداشت بیشتر از ذخایر دریایی بویژه در مورد برخی از گونه ها وجود ندارد و تعداد شناورهای صیادی نیزچندان قابل افزایش نخواهد بود. بنابراین بخش عمده ای از این افزایش پیش بینی شده در برنامه ناشی از توسعه آبزی پروری خواهد بود .
